taal in en uit

Verwijzend naar ons aller Pannenkoek’s laatste logje, over in onze logjes geslopen taalfoutjes, doe ik ook maar een duit in het zakje. Niet dat ik op taalgebied de strijd aanga met “de Belg” , moesten wij niet jarenlang met het schaamrood op de kaken bij het Nederlands dictee in juist die Belgen onze meerdere erkennen?
Nee dus, geen strijd maar gewoon weer eens bezig zijn met onze taal zoals ik vaker doe. Altijd op zoek naar lastige gewoontes en/of grappigheden of op alle slakjes zout leggend bij spreekwoorden en gezegden.

Fouten maken ben ik niet zo mee bezig…eh… jawel, ik máák ze wel als ik leuk bezig ben maar ze storen me niet (vooral omdat ik ze zelf niet zie) maar ik amuseer me bij voorkeur met het uitmelken van woorden met meerdere betekenissen zoals ik hier in 2015 deed. Een en ander vrijwel altijd gelardeerd met de bijna onvermijdelijke spreekwoorden.
Nieuwe woorden, of juist hele oude, je kunt Rietepietz geen groter plezier doen.

Zo realiseerde ik me laatst dat sinds “de dames de broek aan hebben” ineens “de gulp” verdwenen is. Toegegeven, gulp is een raar woord en heeft ook maar weinig andere betekenissen.
De enige mij bekende betekenis is een “dikke straal” die ik vooral liever niet in verband breng met die straal waarvoor de gulp geopend moest worden. Nee … dié betekenis hoort bijv. bij het door grote dorst gulzig een “gulp” bier drinken waarna die andere gulp, die tegenwoordig met “rits” aangeduid wordt alsnog open moet.
Ik laat het toch wat onsmakelijke onderwerp verder voor wat het is, een ouderwets woord.

Maar ik kom soms ook nieuwe woorden of uitdrukkingen tegen tegen zoals kort geleden “een margarine briefje”!
Wie “het boterbriefje” kent én van de huidige officiële samenlevingsvormen op de hoogte is hoef ik dat niet uit te leggen. Het boterbriefje is een wat smalende naam voor de huwelijksakte.

Boterbriefje is een vertaling van het Latijnse ‘literae butyricae’
Het was van oorsprong een bewijs dat men ontheffing had, om in de vastentijd melkproducten te gebruiken. In dat licht bezien, is een boterbriefje een teken dat men iets mag doen wat men zónder niet mag doen. Mogelijk is deze betekenis spottend toegepast op het huwelijk, als een vorm van toestemming.

Die verklaring is van ver voor de tijd dat margarine de boter grotendeels kon verdringen.
Voor hetzelfde doel gebruikt als boter maar toch op veel punten net even iets minder.
Wat mij betreft dus een erg leuke vondst om nu bij het aangaan van een samenlevingscontract over een margarinebriefje te spreken. Zo’n samenlevingscontract is immers een wat uitgeklede vorm van een huwelijk maar dat om bepaalde redenen dan de voorkeur geniet.
Henk en ik hadden nog een ouderwets boterbriefje, het ging ruim 59 jaar mee voordat mijn “halve trouwboek” verdween. Ja klopt, ook dat “halve trouwboek” is zo’n nieuwe uitdrukking om je partner aan te duiden, waarvan akte ….. om een beetje in stijl te blijven.

   

   

.

.